Κριτική του Γιάννη Αντιόχου για τις “Παναγιές Ελένες”

[…] τα κοστούμια που από τα είκοσι έξι μου φορούσα,
ακόμη για να πάω ντάλα καλοκαίρι
καθημερινές στο περίπτερο,
στην κοινωνία που τα δανείστηκε
από εκείνους που τα σκέφτηκαν
για να μην κρυώνουν, ως ένδειξη του κύρους
που μου είναι πια περιττό
καθότι επιτέλους ισχύω στην καθημερινότητα
χωρίς καμία φιλοδοξία αφού ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του
προσωπική ιστορία
ασχέτως εάν όλοι γίναμε από γονείς
που ερωτεύονται όπως εμείς
πίνουμε τρώμε ξαπλώνουμε για να κοιμηθούμε·
τα βλέπω τώρα ξεχασμένα στην ντουλάπα.

Σαραντάρισα, πίνω καφέ ελληνικό,
όμως μου αρέσει και ο εσπρέσο.

Καλή τύχη.

Γιώργος Κ. Ψάλτης
Παναγιές Ελένες, Εκδόσεις Ίκαρος 2014

 

Δεν είναι που όταν διαβάζει κανείς τα δεκαεπτά ποιήματα της ποιητικής σύνθεσης του Γιώργου Ψάλτη «Παναγιές Ελένες», εκδόσεις Ίκαρος 2014, νιώθει ένα βαθύ σούρσιμο στα μύχια του σώματος, σα να τον σκίζουν τα αγκίστρια των μεγάλων εξομολογητικών ποιητών.
Δεν είναι ούτε αυτή η Ελιοτική ιδιομορφία, που ο Ψάλτης έχει αναλάβει να υπηρετεί, εξωραΐζοντας την παρομοίωση, δημιουργώντας ένα καλειδοσκόπιο από εικόνες μέσα στα ποιήματά του, που ωστόσο καταφέρνει να σώζει την ίδια στιγμή και τη λογικότητα και το σημαίνον προτασιακό νόημα, το οποίο σε καμιά περίπτωση δεν καταγράφεται ως μεταφορικό. Και είναι αλήθεια πως αυτή η μεταφορικότητα, είναι την ίδια στιγμή και τόσο συνεπής με τη λογικότητα, πράγμα σπάνιο για έναν ποιητή.

Είναι που ο Γιώργος Ψάλτης δεν κρύβεται πίσω από συμβατικά νοήματα, αλλά προάγει την κατανόηση του ποιήματός του και έτσι αναδύεται ο άγιος σκοπός που έχει κάθε ποιητής, ο δημιουργός ποιητής, να κατανοήσει δηλαδή ο ακροατής του, αυτό που πραγματικά έχει να του πει.

Δεν ξέρω τη βιογραφία του ποιητή, έτσι δεν μπορώ να αναλύσω, να αναγνώσω ή να παραναγνώσω το ποίημα. Ξέρω όμως πως το έργο που εκδίδεται και κυκλοφορεί αφορά πλέον τον αναγνώστη και χρησιμεύει στον ποιητή ως ένας τίτλος των περιεχόμενων του βίου του.

Αυτός ο βίος καταγράφεται σημαντικός και ίσως να αποτελεί και τον κορμό των περιεχομένων του Γιώργου Ψάλτη, αφού πρόκειται για ένα βιβλίο που περιλαμβάνει σημαντικά κεφάλαια ενός ήρωα, υποθέτω του ποιητή, από την παιδική του ηλικία μέχρι και σήμερα.

Η Μαρία, η Ελένη, η Ελένη και η Ελένη. Η Αξιοπρέπεια. Ένας τιτάνιος αγώνας να συνδεθεί μια βιωμένη εμπειρία ευτυχίας ως το ψευδεπίγραφο προϊόν της κοινωνικής σύμβασης. Και ο Γιώργος Ψάλτης τα καταφέρνει καλά, αφού αποδομεί μέσα από το βιωμένο του παρόν το «πρέπει» από την αξιοπρέπεια.

Κάθε ποίημα μοιάζει με την αγωνιώδη προσπάθεια να αναρριχηθεί από την ιλύ, μια θάλασσα χωρίς βυθό κάτω από τα σπίτια.

Ο ποιητής στροβιλίζει τον αναγνώστη με τέχνη μέσα στα όρια της κοινωνικής σύμβασης, καταστρέφει τα όρια, τα δεδομένα, τις σχέσεις, τις δομές προχωρώντας μέσα από επετείους σε αποδομήσεις του ίδιου τού είναι του.

Ένα οδοιπορικό προσωπικής οδύνης χρησιμοποιώντας τον πλέον εύληπτο μηχανισμό του ανθρώπου, τη μνήμη, όσο ακόμα τουλάχιστον τη διαθέτει, τη μνήμη που τις περισσότερες φορές αποτελεί την μεγαλύτερη παρανάγνωση των περιεχομένων του βίου μας.

Πέρα όμως από τη φιλολογική ή κριτική αποτίμηση του συνθετικού ποιήματος «Παναγιές Ελένες» του Γιώργου Ψάλτη θα ήθελα ίσως να το υπερτιτλίσει απλώς «Ελένες» και να συνεχίσει να πιστεύει σε όλα αυτά τα τυχαία φιλοσοφικά συναπαντήματα.

Του εύχομαι να βρίσκεται πάντα σε απόλυτη κατάφαση με τον εξαιρετικό του στίχο: «Οι σκιές συνεννοούνται αιωνίως».

Γιάννης Αντιόχου

Δημοσιεύτηκε στο Literature.gr στις 10 Αυγούστου 2014