(από την ποιητική συλλογή «Παναγιές Ελένες», Εκδόσεις Ίκαρος, 2014)
Χρήστος Βασματζίδης
Art Press, 26 Μαρτίου 2017
Υποδοχή: Οι Παναγιές Ελένες του Γιώργου Ψάλτη (Εκδόσεις Ίκαρος 2014), είναι ένα συνθετικό έργο, που αποτελείται από δέκα επτά επιμέρους ποιήματα και μοιάζει με μία μακρά εξομολόγηση. Ο ίδιος έχει κάπου γράψει ότι είναι αυτοβιογραφικό. Και όμως εμένα μου φάνηκε ότι είναι μία αυτοβιογραφία συλλογικοτήτων. Είναι τόσα πολλά τα νοήματα που περιέχει η σύνθεση ώστε να βρίσκομαι και εγώ εκεί μέσα ή κάποιος άλλος αναγνώστης ή μη, σε προγενέστερο ή μεταγενέστερο χρόνο. Και ποια τα νοήματα; Η ύπαρξη ως προϋπόθεση του χρόνου και ο Λόγος ως προϋπόθεση του Θεού. Αυτή η διαδρομή από τη σκόνη στην ύπαρξη και πάλι στο χώμα θα γίνεται με τη μνήμη (μνήμα) που βρίσκει τον τρόπο να είναι αιώνια. Στο εισαγωγικό ποίημα της σύνθεσης, ο ποιητής προβαίνει σε μία αποδόμηση όσων επι/σημαίνουν «ευτυχία», συνομιλώντας με την ιστορία, τη γνώση και τους προπάτορες. Το θεμέλιο για να φτιάξεις μία αυτοβιογραφία είναι να αναγνωρίσεις τα χρονικά και τοπικά «που» και «πότε». Να στηριχθείς κάπου στον χρόνο και σ’ ένα σημείο, ώστε ν’ αρχίσεις να χαράσσεις στον προσωπικό σου καμβά. Σ’ αυτή τη χάραξη το σώμα κυμαίνεται από πηγή ενστίκτων «..που έρχονται απ’ όταν ο πρόγονος Κάιν/σκότωσε αποφασιστικά/τον άνθρωπο Άβελ.», έως μία αυταπάτη κτητικής ιδιοτέλειας «..εικοσάχρονη καλλονή/ που θεωρείς το σώμα σου ως δικό σου..». Στη σύνθεση του Γιώργου Ψάλτη, συναντούμε τις εντάσεις και τους κλυδωνισμούς που συνεπάγονται οι αιωρήσεις από την ύπαρξη στον Λόγο, από τον Δία στον Ιησού, από τη φιλοσοφία αιώνων στο συναίσθημα των καιρών, από την αδυσώπητη καθημερινότητα και πρακτικότητα στην ιερότητα μιας Κυριακής. Ζητούμενο η ταυτότητα, η ισορροπία που όπως λέει σ’ έναν υπέροχο στίχο «ανάμεσα στην Παναγία και στην Ωραία Ελένη βρίσκεται ως υποσημείωση πραγματικής γυναίκας η Μαρία Μαγδαληνή».
Μουσική Διάθεση: Frédéric Chopin – Prelude in E-Minor (op.28 no. 4)
ΙΑ.
Το σημείο προκύπτει, αρχίζει ως γραμμή, τεντώνεται
κάποιες φορές πολύ – οπότε σπάει· όμως τις περισσότερες
απλώνεται ώσπου ήσυχα παίρνει ξανά μορφή σημείου· σκιάς
που παραμένει φωτισμένη.
Είναι καθοριστική η ησυχία.
Η απλωμένη γραμμή δεν χρειάζεται χάδια ή παρηγοριές·
την τσαλακώνουν. Εμείς κοιτάμε τη γραμμή με ενοχές
που μαυρίζουν σε όσα δεν έχουν πια σημασία,
Καθότι είναι δικές μας – όχι δικές της. Ποτέ δεν ήταν.
Οι σκιές συνεννοούνται αιωνίως.
